13 grudnia 1981 r. – dzień, który zmienił Polskę
By nieznany - Archiwum Dokumentacji Mechanicznej, Wojskowa Agencja Fotograficzna
13 grudnia 1981 r. to data, którą pamiętają wszyscy Polacy, żyjący w tym czasie. O godzinie 6.00 rano usłyszeli w radiu głos generała Jaruzelskiego ogłaszającego wprowadzenie stanu wojennego. Następnie przemówienie pokazano w Telewizji Polskiej. Na ulicach pojawiły się czołgi, zawieszone zostały łącza telefoniczne i komunikacja lotnicza. Jednakże faktyczne działania zaczęły się już o północy z dnia 12 na 13 grudnia 2019 r., kiedy to oddziały ZOMO i Milicji Obywatelskiej rozpoczęły masową akcję aresztowań działaczy opozycyjnych.
REKLAMA
Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce było rozważane przez ówczesne władze już po fali strajków, które miały miejsce w sierpniu 1980 r. Jednakże decyzja o jego wprowadzeniu została ostatecznie podjęta na posiedzeniu Rady Państwa 12 grudnia 1981 roku, na mocy Dekretu z dnia 12 grudnia o stanie wojennym, z naruszeniem obowiązującej wówczas Konstytucji PRL.
Za pomocą dekretu o stanie wojennym zawieszono działalność organizacji i związków zawodowych, zakazano organizowania strajków oraz zwoływania zgromadzeń i manifestacji. Do zapobiegania i tłumienia manifestacji ulicznych zaangażowano Milicję Obywatelską i Służby Bezpieczeństwa. Sądy działały tylko i wyłącznie w trybie doraźnym. Możliwe było zasądzenie przed Sądami Wojennymi drakońskich kar, włącznie z karą śmierci, w każdym przypadku nieposłuszeństwa. Zmilitaryzowane zostały zakłady pracy, koleje, poczta, czy służba zdrowia.
Internowanie działaczy opozycyjnych
W pierwszym okresie stanu wojennego internowano ponad 5 tysięcy osób, głównie przywódców i działaczy „Solidarności” – przeciwników polskich komunistów. Ich nazwiska znalazły się na przygotowanych wcześniej listach.
Po 13 grudnia internowano kolejnych 400 osób, które odmówiły podpisanie deklaracji lojalności. Łącznie w okresie trwającego stanu wojennego zostało internowanych około 10 tys. osób.
W trakcie trwania stanu wojennego wszyscy działacze opozycyjni pozostający na wolności byli bacznie obserwowani przez SB, a w razie potrzeby aresztowani i brutalnie przesłuchiwani. Częstą praktyką było również zmuszanie do emigracji z kraju.
Ograniczenie swobód obywatelskich
Na mocy dekretu wprowadzono godzinę milicyjną, obowiązującą pomiędzy 22 wieczorem, a 6 rano, w czasie której obywatele nie mogli przebywać poza swoim domem. Polacy nie mogli również zmieniać miejsca przebywania bez przepustki. Granice Polski zostały szczelnie zamknięte, co skutkowało wstrzymaniem wyjazdów zagranicznych, aż do odwołania.
W związku z wprowadzeniem zakazu organizowania strajków i demonstracji, wszelkie ich przejawy brutalnie pacyfikowano. Jednakże już obudzony w obywatelach zew wolności, również pod wpływem działań podziemia „Solidarności”, wzmagał organizowanie licznych strajków. Przeprowadzano je we wszystkich większych miastach w kraju. Polacy domagali się swoich praw i pokazywali niezadowolenie z sytuacji. Kilka z nich przybrało masowy charakter, a ich przebieg był dramatyczny.
Zakończenie stanu wojennego
31 grudnia 1982 roku Rada Państwa podjęła decyzję o zawieszeniu stanu wojennego. Z więzień wyszło wielu internowanych. Wtedy też duża część ukrywających się opozycjonistów podjęła decyzję o wyjściu z ukrycia. 22 lipca 1983 roku oficjalnie zniesiono stan wojenny, jednakże większość przepisów i rygorów prawnych ograniczających swobody obywatelskie funkcjonowało aż do 1989 roku.
W czasie trwania stanu wojennego życie straciło 40 osób, w tym 9 górników w kopanili "Wujek" podczas pacyfikacji strajku.
Przyczyny wprowadzenia stanu wojennego
Oficjalnym powodem była pogarszająca się sytuacja gospodarcza kraju i groźby interwencji ZSRR. Historycy uznają jednak, że rzeczywistą przyczyną była utrata kontroli nad niezależnym ruchem związkowym, zwłaszcza nad „Solidarnością”, która rzuciła wyzwanie komunistom, domagając się przejrzystych zasad sprawowania władzy i zdecydowanego poszerzenia sfery wolnościowej, co w rzeczywistości stworzyło realne zagrożenie utraty władzy przez PZPR.
Za pomocą dekretu o stanie wojennym zawieszono działalność organizacji i związków zawodowych, zakazano organizowania strajków oraz zwoływania zgromadzeń i manifestacji. Do zapobiegania i tłumienia manifestacji ulicznych zaangażowano Milicję Obywatelską i Służby Bezpieczeństwa. Sądy działały tylko i wyłącznie w trybie doraźnym. Możliwe było zasądzenie przed Sądami Wojennymi drakońskich kar, włącznie z karą śmierci, w każdym przypadku nieposłuszeństwa. Zmilitaryzowane zostały zakłady pracy, koleje, poczta, czy służba zdrowia.
Internowanie działaczy opozycyjnych
W pierwszym okresie stanu wojennego internowano ponad 5 tysięcy osób, głównie przywódców i działaczy „Solidarności” – przeciwników polskich komunistów. Ich nazwiska znalazły się na przygotowanych wcześniej listach.
Po 13 grudnia internowano kolejnych 400 osób, które odmówiły podpisanie deklaracji lojalności. Łącznie w okresie trwającego stanu wojennego zostało internowanych około 10 tys. osób.
W trakcie trwania stanu wojennego wszyscy działacze opozycyjni pozostający na wolności byli bacznie obserwowani przez SB, a w razie potrzeby aresztowani i brutalnie przesłuchiwani. Częstą praktyką było również zmuszanie do emigracji z kraju.
Ograniczenie swobód obywatelskich
Na mocy dekretu wprowadzono godzinę milicyjną, obowiązującą pomiędzy 22 wieczorem, a 6 rano, w czasie której obywatele nie mogli przebywać poza swoim domem. Polacy nie mogli również zmieniać miejsca przebywania bez przepustki. Granice Polski zostały szczelnie zamknięte, co skutkowało wstrzymaniem wyjazdów zagranicznych, aż do odwołania.
W związku z wprowadzeniem zakazu organizowania strajków i demonstracji, wszelkie ich przejawy brutalnie pacyfikowano. Jednakże już obudzony w obywatelach zew wolności, również pod wpływem działań podziemia „Solidarności”, wzmagał organizowanie licznych strajków. Przeprowadzano je we wszystkich większych miastach w kraju. Polacy domagali się swoich praw i pokazywali niezadowolenie z sytuacji. Kilka z nich przybrało masowy charakter, a ich przebieg był dramatyczny.
Zakończenie stanu wojennego
31 grudnia 1982 roku Rada Państwa podjęła decyzję o zawieszeniu stanu wojennego. Z więzień wyszło wielu internowanych. Wtedy też duża część ukrywających się opozycjonistów podjęła decyzję o wyjściu z ukrycia. 22 lipca 1983 roku oficjalnie zniesiono stan wojenny, jednakże większość przepisów i rygorów prawnych ograniczających swobody obywatelskie funkcjonowało aż do 1989 roku.
W czasie trwania stanu wojennego życie straciło 40 osób, w tym 9 górników w kopanili "Wujek" podczas pacyfikacji strajku.
Przyczyny wprowadzenia stanu wojennego
Oficjalnym powodem była pogarszająca się sytuacja gospodarcza kraju i groźby interwencji ZSRR. Historycy uznają jednak, że rzeczywistą przyczyną była utrata kontroli nad niezależnym ruchem związkowym, zwłaszcza nad „Solidarnością”, która rzuciła wyzwanie komunistom, domagając się przejrzystych zasad sprawowania władzy i zdecydowanego poszerzenia sfery wolnościowej, co w rzeczywistości stworzyło realne zagrożenie utraty władzy przez PZPR.
PRZECZYTAJ JESZCZE
